26 Ιαν Γιατί αυξάνεται το άγχος μας όταν κόβουμε τον καφέ;
Η καφεΐνη είναι ένα αντιοξειδωτικό αλκαλοειδές με γνωστή νοοτρόπο δράση. Δρα ως ψυχοδραστικό φάρμακο διεγείροντας το Κεντρικό Νευρικό Σύστημα λόγω της μη εκλεκτικής ανταγωνιστικής δράσης της στους υποδοχείς αδενοσίνης. Η καφεΐνη ως διεγερτικό μειώνει την υπνηλία. Η αδενοσίνη είναι ένας νευροδιαβιβαστής που συνδέεται με τις διαδικασίες ύπνου-αφύπνισης του οργανισμού. Μπλοκάροντας τους υποδοχείς, η καφεΐνη επιτρέπει σε ένα άτομο να βιώσει ένα προσωρινό, βελτιωμένο αίσθημα εγρήγορσης. Η καφεΐνη ενισχύει επίσης άλλες ορμόνες και νευροδιαβιβαστές όπως η αδρεναλίνη και η ντοπαμίνη και μειώνει τη ροή του αίματος στον εγκέφαλο.
Έχει διαπιστωθεί ότι κάθε ουσία που καταναλώνεται σε υπερβολική ποσότητα προκαλεί βλάβη. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) θεωρεί μέγιστη την πρόσληψη έως 400mg καφεΐνης την ημέρα (που ισοδυναμεί με 4 φλιτζάνια καφέ). Καθώς μεγαλώνουμε, η ευαισθησία μας στην καφεϊνη αυξάνεται και η ανοχή μας στην καφεΐνη μειώνεται, δημιουργώντας μεγαλύτερο κίνδυνο παρενεργειών ή ανεπιθύμητων ενεργειών.
Στην ενδέκατη έκδοση της “Διεθνούς Ταξινόμησης των Νόσων” (ICD-11) και στην πέμπτη έκδοση του “Διαγνωστικού και Στατιστικού Εγχειριδίου Ψυχικών Διαταραχών” (DSM-5), η υπερκατανάλωση καφεΐνης και οι σχετικές διαταραχές αναγνωρίζονται ως συχνό πρόβλημα. Αυτό οφείλεται στην αποδοχή της κατανάλωσης καφέ σε κοινωνικό και καθημερινό επίπεδο στη σύγχρονη ζωή. Η απότομη διακοπή της καφεΐνης μπορεί να προκαλέσει συμπτώματα όπως δυσφορία, κόπωση, αυξημένη όρεξη, ανησυχία, πονοκέφαλο, τρόμο, αϋπνία ή υπερυπνία, ναυτία, έμετο και δυσκολία συγκέντρωσης. Ακόμη και βλάβες σε οργανικό επίπεδο έχουν αναφερθεί σε ακραίες περιπτώσεις.
Έτσι, το σύνδρομο στέρησης καφεΐνης περιγράφεται ως μια κλινικά σημαντική ομάδα συμπτωμάτων, συμπεριφορών και σωματικών χαρακτηριστικών που ποικίλλουν σε ένταση και διάρκεια και που εμφανίζονται κατά τη διακοπή ή τη μείωση της κατανάλωσης καφεΐνης (με τη μορφή καφέ, καφεϊνούχων ποτών ή ως συστατικό ορισμένων φαρμάκων που χορηγούνται χωρίς ιατρική συνταγή) σε άτομα που έχουν καταναλώσει καφεΐνη για μεγάλο χρονικό διάστημα ή σε μεγάλες ποσότητες.
Η διαταραχή άγχους που προκαλείται από την καφεΐνη χαρακτηρίζεται από συμπτώματα άγχους (π.χ. ανησυχία ή ευερεθιστότητα, φόβος, συμπτώματα υπερβολικής αυτόνομης διέγερσης, συμπεριφορά αποφυγής) που αναπτύσσονται κατά τη διάρκεια ή λίγο μετά τη δηλητηρίαση ή τη στέρηση της καφεΐνης. Συνήθως, τα συμπτώματα αρχίζουν 12 έως 24 ώρες μετά τη διακοπή της καφεΐνης, κορυφώνονται στις 20-51 ώρες και μπορεί να διαρκέσουν από δύο έως εννέα ημέρες.
Εάν καταναλώνετε τακτικά καφεΐνη, η στέρησή της θα σας επηρεάσει πιθανότατα κάποια στιγμή. Όσο περισσότερη καφεΐνη καταναλώνετε, τόσο χειρότερη είναι γενικά η εμπειρία στέρησης. Η συνήθης κατανάλωση ακόμη και ενός μόνο μικρού φλιτζανιού καφέ την ημέρα μπορεί να προκαλέσει συμπτώματα στέρησης κατά την διακοπή του. Τα συμπτώματα στέρησης εμφανίζονται καθώς ο εγκέφαλος προσπαθεί να προσαρμοστεί στη λειτουργία χωρίς καφεΐνη. Ευτυχώς, η στέρηση της καφεΐνης δεν διαρκεί πολύ και τα συμπτώματα θεωρούνται σχετικά ήπια.
Από την άλλη πλευρά, αν είστε ένας από εκείνους τους πολλούς ανθρώπους που απολαμβάνουν τον καφέ με μέτρο, πιθανότατα έχετε βιώσει τις ευεργετικές του επιδράσεις. Τα συμπτώματα στέρησης είναι αποτέλεσμα της μακροχρόνιας λήψης και της υπερβολικής κατανάλωσης. Θα πρέπει να μειωθεί σταδιακά και να εκπαιδευθεί το άτομο να έχει ένα πρόγραμμα που δεν πρέπει να διαταράξει. Για παράδειγμα, μην πίνετε πολύ καφέ μετά το μεσημέρι. Είναι ευκολότερο να αντικαταστήσετε μια συνήθεια από το να προσπαθήσετε να τη διακόψετε. Υπάρχουν εκείνοι που αλλάζουν τον καφέ με τσάι. Αν είστε του καφέ, αλλάξτε σταδιακά από τον κανονικό καφέ σε ντεκαφεϊνέ. Αρχικά εναλλάσσετε τον ντεκαφεϊνέ με τον κανονικό, στη συνέχεια αλλάξτε σιγά σιγά σε περισσότερο ντεκαφεϊνέ και μειώστε τον κανονικό καφέ. Η σταδιακή μείωση της κατανάλωσης καφεΐνης σε διάστημα δύο έως τριών εβδομάδων θα σας βοηθήσει να αλλάξετε με επιτυχία τη συνήθειά σας χωρίς να προκληθούν συμπτώματα στέρησης.