21 Ιαν Γιατί τόσες πολλές οικογένειες παλεύουν με το κόστος διαβίωσης;
Με τα εισοδήματα να μειώνονται και τους λογαριασμούς να ανεβαίνουν, οι οικογενειακοί προϋπολογισμοί είναι στα όριά τους. Αναμφίβολα, η χειρότερη οικονομική ύφεση εδώ και δεκαετίες πλήττει τις οικογένειες σκληρά. Οι λογαριασμοί των νοικοκυριών έχουν αυξηθεί >40%, ενώ τα εισοδήματα έχουν παρουσιάσει πτώση, θέσεις εργασίας έχουν χαθεί, μισθοί έχουν παγώσει και παροχές κάθε είδους έχουν περικοπεί. Σχεδόν 25% των ανθρώπων αδυνατούν να τα βγάλουν πέρα, σε σύγκριση με 17% το 2007. Από αυτούς, το 22% βρίσκεται χωρίς χρήματα πριν το τέλος του μήνα και 8% είναι αναγκασμένοι να βασίζονται σε πιστωτικές κάρτες. Τα τελευταία χρόνια οι περισσότεροι πολίτες ξοδεύουν περισσότερο, χωρίς το εισόδημά τους να τους το επιτρέπει, και αυτό είναι που στραγγίζει τους οικογενειακούς προϋπολογισμούς. Βασικές δαπάνες, όπως η στέγαση, τα τρόφιμα, οι μεταφορές και η υγειονομική περίθαλψη, καταναλώνουν όλο και μεγαλύτερα μερίδια του εισοδήματος των νοικοκυριών από ό,τι πριν από 20 χρόνια και το πρόβλημα είναι ιδιαίτερα οξύ για τα νοικοκυριά με χαμηλά εισοδήματα. Σε μια τυπική τετραμελή οικογένεια (δύο μισθωτών με δύο παιδιά), το μέσο εισόδημα αυξήθηκε, αλλά οι βασικές δαπάνες αυξήθηκαν επίσης. Έτσι, ενώ η τυπική οικογένεια δαπανούσε το 71% των εσόδων της στις βασικές δαπάνες το 1996, το 2022 το αντίστοιχο ποσοστό ήταν 75%. Η δυσμενής μεταβολή του δείκτη «δαπάνες προς έσοδα» είναι μια σαφής ένδειξη του γιατί τα νοικοκυριά είναι οικονομικά πιεσμένα.
Έτσι, φαίνεται ότι υπάρχει μικρό περιθώριο για αποταμίευση. Όταν το μεγαλύτερο μέρος του οικογενειακού προϋπολογισμού δαπανάται σε προϊόντα πρώτης ανάγκης, υπάρχει μικρότερο περιθώριο για ψυχαγωγία ή φαγητό έξω. Φαίνεται επίσης δύσκολο να αποταμιεύσει κανείς χρήματα για κάποια ανάγκη. Αυτό είναι ανησυχητικό. Μια νέα μελέτη δείχνει ότι πολλές οικογένειες δεν έχουν ούτε στοιχειώδη αποταμίευση, έτσι ενώ αγωνίζονται καθημερινά για τον επιούσιο, δεν είναι προετοιμασμένες για μια έκτακτη ανάγκη. Πολλοί οικογενειακοί προϋπολογισμοί είναι στην κόψη το ξυραφιού στις μέρες μας: 63% δεν έχουν τους πόρους για να πληρώσουν €500 για μια επισκευή στο αυτοκίνητο ή €1000 για ένα επείγον ιατρικό πρόβλημα, χωρίς να χρειασθεί να δανειστούν. Ωστόσο, παρά τις δύσκολες στιγμές, μέχρι και 38% παραδέχονται ότι δεν έχουν καν προϋπολογισμό για την κάλυψη των καθημερινών εξόδων. Αυτό που είναι πραγματικά ανησυχητικό είναι ότι το 19% ισχυρίζεται ότι δεν χρειάζεται να ορίσει έναν προϋπολογισμό, διότι ακόμη και αν τον υπερβεί καταφεύγει στις πιστωτικές κάρτες και στις υπεραναλήψεις [!], ενώ το 16% δηλώνει ότι δαπανά ό,τι και όποτε θέλει! Σε αυτές τις δύσκολες οικονομικά περιόδους, πολλοί άνθρωποι δεν έχουν περισσευούμενα χρήματα μετά την κάλυψη των λογαριασμών και είναι πραγματικά ανησυχητικό πόσοι σκοπεύουν να πορευτούν με υπεραναλήψεις και πιστωτικές κάρτες. Η κατάρτιση ενός προϋπολογισμού και η τήρησή του, μπορεί πραγματικά να βοηθήσει στην διαχείριση των οικονομικών μας καλύτερα -και να μας κάνει να νιώσουμε πιο ήρεμα. Να έχουμε έλεγχο των μετρητών μας, να ξέρουμε που πάνε τα λεφτά και τι θα πρέπει να δαπανήσουμε.
Το εισόδημα είναι μόνο η μισή εικόνα!
Η έκθεση έδειξε ότι το εισόδημα από μόνο του δεν καθορίζει την οικονομική σταθερότητα ενός νοικοκυριού. Συχνά παραβλέπεται το σκέλος των δαπανών, το οποίο είναι όμως πολύ σημαντικό μέρος του ισολογισμού μιας οικογένειας. Βλέποντας μόνο το εισόδημα είναι μεν μία σημαντική παράμετρος, αλλά αυτό δεν λέει τίποτα για το αν το εισόδημα μιας οικογένειας είναι επαρκές για την κάλυψη των εξόδων της. Φαίνεται να έχει προκύψει μία πραγματική αποσύνδεση στην κοινωνία μας, μεταξύ του πόσο οι άνθρωποι κερδίζουν και του κόστους ζωής. Ένα από τα πιο συνηθισμένα παράπονα είναι η μη αύξηση των μισθών. Τι γίνεται όμως με τις δαπάνες; Οι νεαροί ενήλικες πρέπει να πεισθούν και να αρχίσουν επιτέλους να αποταμιεύουν. Είναι πολύ σημαντικό να έχουν κάτι στην άκρη για μια δύσκολη ημέρα. Οι ειδικοί λένε ότι η καλύτερη προσέγγιση είναι να χειρίζονται το θέμα «αποταμίευση» αυτόματα και να ενσωματώνεται αυτό το ποσό στον προϋπολογισμό της οικογένειας. Λίγο από κάθε εκκαθαριστικό σημείωμα, ακόμα κι αν είναι μικρό ποσό, να κατατίθεται αυτόματα σε ένα λογαριασμό ταμιευτηρίου. Αν περιμένετε μέχρι το τέλος του μήνα, και αφού καλύψετε όλους τους λογαριασμούς, δύσκολα θα μπορέσετε να αποταμιεύσετε.
Αποκτήσετε καλό έλεγχο των οικονομικών σας:
- Επανεξετάζετε τον προϋπολογισμό σας τακτικά. Αφιερώσετε λίγο χρόνο κάθε μήνα (ιδανικά αμέσως μετά την μισθοδοσία) για να αναθεωρήσετε τις δαπάνες σας και να δείτε από πού μπορείτε να εξοικονομήσετε και να προσαρμόσετε τα έξοδά σας.
- Ελέγξτε τους τραπεζικούς λογαριασμούς. Να έχετε επίγνωση πού πηγαίνουν τα χρήματά σας και να ξέρετε περίπου πόσο θα πρέπει να είναι το τελικό ποσό. Επικοινωνήστε με την τράπεζά σας αμέσως, αν εντοπίσετε κάτι ασυνήθιστο.
• Να γνωρίζετε τι έχετε να αντιμετωπίσετε στο μέλλον. Να γνωρίζετε πότε πρέπει να κάνετε ετήσιες πληρωμές, όπως ο φόρος αυτοκινήτων και οι ασφάλειες, έτσι ώστε να προετοιμαστείτε καλύτερα. Προϋπολογίστε τα όλα αυτά εκ των προτέρων. - Συννενοηθείτε για άμεσες χρεώσεις (direct debits). Αυτό θα σας βοηθήσει να αποφύγετε χρεώσεις υπερημερίας και να μην αυξάνεται το κόστος των λογαριασμών.
- Εξαλείψτε περιττές αγορές. Είναι ο καφές στο δρόμο για τη δουλειά απαραίτητο; Πόσο απαραίτητα είναι αυτά τα αναψυκτικά ή τα σνακ που αγοράζετε; Ένας καφές που κάνετε στο σπίτι κοστίζει μόνο 15-25 λεπτά, όπως και ένα αναψυκτικό που αγοράζετε στο σούπερ μάρκετ σε δωδεκάδα. Σίγουρα χρειάζεστε όλες αυτές τις ταινίες κάθε μήνα; Το μεγαλύτερο μέρος όλων αυτών είναι συνήθεια. Μπορεί στην αρχή να υπάρξει κάποιο ψυχολογικό θέμα, αλλά όταν προσθέστε όλα αυτά τα καθημερινά έξοδα, θα δείτε άμεσα μεγάλη διαφορά!
- Κάντε μια λίστα με ψώνια πριν πάτε στο κατάστημα και να επιμείνετε σε αυτή. Αυτό είναι ιδιαίτερα χρήσιμο για παρορμητικούς αγοραστές. Μήπως έχετε πάει ποτέ στο σούπερ μάρκετ για ένα πακέτο αυγά και έχετε βγει με ένα καλάθι 35 ειδών; Πρέπει οπωσδήποτε να αγοράσετε 2 πακέτα τσιπς ή το jumbo κουτί των δημητριακών μόνο και μόνο επειδή ήταν «προσφορά»; Όχι, πιθανότατα δεν χρειάζεστε ούτε τα μισά από αυτά τα επιπλέον πράγματα, αλλά τα αγοράζετε ούτως ή άλλως. Μια λίστα με τα ψώνια, σας δίνει μια σαφή ιδέα για το τι χρειάζεστε και εξαλείφει περιττές αγορές. Σκεφτείτε για κάθε αγορά πριν την κάνετε. Ρωτήστε τον εαυτό σας αν το χρειάζεστε ή απλά το θέλετε. Μήπως έχετε ήδη κάτι που καλύπτει την ίδια ανάγκη; Είναι καλής ποιότητας ή θα πρέπει να το αντικαταστήσετε μετά από μερικές χρήσεις; Το πιο σημαντικό, είστε πρόθυμοι να αναβάλετε τον αποταμιευτικό στόχο σας προκειμένου να το αποκτήσετε; Εάν ένα αντικείμενο είναι περιττό, απλώς πείτε «όχι».
Έτσι λοιπόν προσέξτε καλά τις δαπάνες σας και κινηθείτε με σύνεση. Σίγουρα δεν χρειάζεστε όλα αυτά τα πράγματα! Και να θυμάστε πάντα: τιμή είναι αυτό που πληρώνεις, αξία είναι αυτό που απολαμβάνεις.