30 Ιούν Η ήπια ισχύς (soft power) και η σημασία της
Ο καθηγητής του πανεπιστημίου Harvard J. Nye το 1990 αναφέρθηκε στην ήπια ισχύ (Soft Power), περιγράφοντας την ικανότητα μιας χώρας να χρησιμοποιεί την «ελκυστικότητά της» ως εργαλείο πειθούς για την προώθηση των συμφερόντων, σε αντίθεση με την σκληρή δύναμη (Hard Power) η οποία περιγράφει τη χρήση οικονομικών και στρατιωτικών μέτρων ως μέσο για την επίτευξη των στόχων.
Η ανάπτυξη και η εφαρμογή αποτελεσματικής εξωτερικής πολιτικής γίνονται διαρκώς πολυπλοκότερες, καθώς η πολιτική ασκείται πλέον σε μεγάλο βαθμό με τη μετατόπιση της εξουσίας από τα κράτη σε εκτεταμένα δίκτυα, καθορίζεται από τις ραγδαίες αλλαγές της τεχνολογίας και επηρεάζεται από τους δημοσιονομικούς ελέγχους και περιορισμούς. Περισσότερο από ποτέ, η επιτυχία εξαρτάται από την ικανότητα προσέλκυσης, οικοδόμησης και κινητοποίησης δικτύων για συνεργασία. Οι ισχυρές χώρες που έχουν αυτές τις ικανότητες θα είναι αυτές που θα οδηγούν την αλλαγή και θα διαμορφώνουν αποφασιστικά τις παγκόσμιες εξελίξεις στο μέλλον.
Σε αυτό το νέο πλαίσιο, οι επιτυχημένες χώρες χρειάζονται τόσο την σκληρή όσο και την ήπια ισχύ -τόσο την ικανότητα να επιβάλλονται στους άλλους, όσο και την ικανότητα να διαμορφώνουν έντεχνα τις μακροπρόθεσμες στάσεις και προτιμήσεις τους, με τη βοήθεια των εταιρειών τους, των ιδρυμάτων τους, των πανεπιστημίων τους και των άλλων φορέων της κοινωνίας των πολιτών. Ο πολιτισμός, τα ιδανικά και οι αξίες έχουν τεράστια σημασία και συμβάλλουν ώστε τα ισχυρά έθνη να προσελκύουν συνεργάτες και υποστηρικτές. Βεβαίως, τα όρια της ήπιας ισχύος πρέπει να αναγνωριστούν, καθώς τείνει μερικές φορές να έχει διάχυτα και ασαφή αποτελέσματα στον έξω κόσμο και δεν μπορεί πάντα να εφαρμοστεί εύκολα για την επίτευξη συγκεκριμένων αποτελεσμάτων. Πράγματι, ορισμένες κοινωνίες συχνά αγκαλιάζουν τις αξίες και τον πολιτισμό ενός πλούσιου έθνους αλλά αντιστέκονται στις εξωτερικές πολιτικές του. Αλλά συνολικά, το μήνυμα είναι ότι η ισχύς και η ασφάλεια ενός πλούσιου και πολύ ανεπτυγμένου έθνους εξαρτώνται τόσο από την υπερίσχυση στις καρδιές και στο μυαλό των άλλων, όσο και από την δεδομένη στρατιωτική ισχύ.
Οι πιο αξιοσημείωτες πηγές ήπιας ισχύος στη διεθνή σκηνή είναι ο πολιτισμός και οι εθνικοί θεσμοί και αξίες. Ακαδημαϊκοί και πολιτικοί αναλυτές συμφωνούν ότι ο πολιτισμός είναι πράγματι η πιο σημαντική πτυχή της ήπιας ισχύος και αποτελεί ένα ολοένα και πιο ζωτικό μέρος του διεθνούς ανταγωνισμού. Η ήπια ισχύς βρίσκεται στις πολιτιστικές παραδόσεις, στη γλώσσα, στη μουσική, στη λογοτεχνία, στη φιλοσοφία, στην ιατρική, στην τέχνη, στην αρχιτεκτονική, στην εθνική κουζίνα και στον αθλητισμό.
Ένας ποσοτικός δείκτης μέτρησης της ήπιας ισχύος των χωρών δημιουργήθηκε το 2010 από τον J. McClory με 50 κριτήρια αξιολόγησης της ήπιας ισχύος. Η Ελλάδα βρίσκεται στην 25η θέση ενώ στην 1η θέση βρίσκονται οι ΗΠΑ. Το αισιόδοξο είναι ότι η Ελλάδα διαθέτει τους πόρους να αναπτύξει την ήπια ισχύ της σημαντικά, καθώς είναι μία χώρα ελκυστική, με κυρίαρχους πόλους ελκυστικότητας τον αρχαιοελληνικό πολιτισμό, τη φυσική ομορφιά, τη μετριοπαθή εξωτερική πολιτική και τους ισχυρούς δεσμούς με την ακμάζουσα διασπορά. Σύμφωνα με τη θεωρία της ήπιας ισχύος, ένα θεματικό πάρκο αφιερωμένο στα επιτεύγματα του Μ. Αλεξάνδρου θα επιφέρει σημαντικά αποτελέσματα στην προώθηση των συμφερόντων της χώρας μας με έναν ελκυστικό τρόπο. Το ίδιο αποτέλεσμα μπορεί να επιφέρει η προώθηση ελληνικών σειρών σε πλατφόρμες ευρείας αποδοχής όπως το Netflix ή η προώθηση της διδασκαλίας της ελληνικής γλώσσας, ή της αρχαιοελληνικής φιλοσοφίας σε ξένα Πανεπιστήμια.
Η ευρεία βάση της ήπιας ισχύος εμπεριέχει την ελευθερία, τη δικαιοσύνη για όλους, το ελεύθερο εμπόριο, την απρόσκοπτη οικονομία της αγοράς και θεμελιώδεις αξίες όπως τα ανθρώπινα δικαιώματα, την ελευθερία της μετακίνησης και της έκφρασης και τη δυνατότητα δημιουργίας πλούτου. Έτσι, το πραγματικό περιεχόμενο της ήπιας ισχύος ενός μεγάλου έθνους βρίσκεται σε τρεις ευρείς τομείς: τον ιδεολογικό, τον πολιτισμικό και τον θεσμικό.
Με βάση όλα αυτά τα χαρακτηριστικά της ήπιας ισχύος, τα έθνη θα πρέπει να κάνουν συγκεκριμένα βήματα για να βελτιώνουν τη συνολική τους ελκυστικότητα στον κόσμο και εκμεταλλευόμενα αυτήν την ελκυστικότητα να αυξάνουν την επιρροή τους στην παγκόσμια σκηνή.