14 Ιούλ Οι 7 διαφορετικοί τρόποι σκέψης
Οι ανώτερες γνωστικές λειτουργίες μας διαχωρίζουν από τα υπόλοιπα θηλαστικά και μας επιτρέπουν να κυριαρχούμε και να εξελισσόμαστε. Ο τρόπος που σκεπτόμαστε, αναλύουμε καταστάσεις και επιλύουμε προβλήματα είναι πολυσύνθετος και ακόμα δεν έχει γίνει πλήρως κατανοητό πώς ο ανθρώπινος εγκέφαλος έχει εξελιχθεί σε τέτοιο σημείο. Ωστόσο, σύμφωνα με φιλοσοφικές και ψυχολογικές μελέτες έχουν αποκρυσταλλωθεί 7 τρόποι σκέψης που χαρακτηρίζουν το ανθρώπινο είδος:
- Αναλυτική σκέψη
Η αναλυτική σκέψη είναι λεπτομερής και αφορά την ενδελεχή εξέταση των επιμέρους τμημάτων μίας πληροφορίας, ακολουθώντας τη μεθοδολογία της έρευνας. Με την αναλυτική σκέψη τον όλον χωρίζεται στα μέρη που το αποτελούν για να αναλυθεί με μεγαλύτερη ακρίβεια.
- Κριτική σκέψη
Η κριτική σκέψη εκτός από την ανάλυση των πληροφοριών συνεπάγεται την αξιολόγηση. Προηγείται λοιπόν η ανάλυση ενός αριθμού παραγόντων, οι πληροφορίες τοποθετούνται σε ένα πλαίσιο και αξιολογούνται και ως επί μέρους πληροφορίες αλλά και ως όλον.
- Δημιουργική σκέψη
Η δημιουργική σκέψη είναι η ικανότητα του ανθρώπινου νου να αναζητεί και να βρίσκει πολλές πρωτότυπες ιδέες και λύσεις για την επίλυση διαφόρων προβλημάτων. Αποτελείται από επιμέρους δεξιότητες, όπως η πνευματική ευελιξία, η ενσυναίσθηση, η οπτικοποίηση, η φαντασία, η ενόραση, η ανάλυση, η σύνθεση και η αξιολόγηση.
- Αφηρημένη σκέψη
Η αφηρημένη σκέψη ξεκινά με τα σύμβολα. Η ικανότητα κατανόησης των συμβολισμών (αλφάβητο, μαθηματικά κ.λπ) είναι απλά παραδείγματα αφηρημένης σκέψης. Περιλαμβάνει δηλαδή την ικανότητα κατανόησης σύνθετων εννοιών, οι οποίες ενώ είναι πραγματικές, δεν συνδέονται με συγκεκριμένες εμπειρίες, αντικείμενα, ανθρώπους ή καταστάσεις. Αυτός ο τύπος συλλογισμού περιλαμβάνει τις αφηρημένες έννοιες και τις υποθέσεις.
- Συγκεκριμένη σκέψη
Η απλούστερη μορφή σκέψης, η συγκεκριμένη ή κυριολεκτική σκέψη έχει να κάνει με την αποκωδικοποίηση των ερεθισμάτων που λαμβάνουμε από τις αισθήσεις μας, από τις εμπειρίες μας και από τα δεδομένα τα οποία συμπίπτουν με ένα γενικό λογικό σύστημα. Η συγκεκριμένη σκέψη στηρίζεται πάνω στα βιώματα και επεξεργάζεται αντικείμενα και ιδέες ως συγκεκριμένα στοιχεία και όχι ως θεωρητική αναπαράσταση γενικών εννοιών.
- Συγκλίνουσα σκέψη
Η συγκλίνουσα σκέψη στηρίζεται στη λογική και ακολουθεί ένα βασικό σύστημα απόδειξης το οποίο είτε γίνεται αποδεκτό είτε απορρίπτεται. Διάφορα δεδομένα συγκλίνουν ώστε να δημιουργήσουν ένα λογικό συμπέρασμα. Η συγκλίνουσα σκέψη αναζητά αποδείξεις που εκθέτουν τα κοινά σημεία και απορρίπτουν τις διαστρεβλώσεις, βασιζόμενη στην ανάλυση, την κρίση και τη λήψη αποφάσεων.
- Αποκλίνουσα σκέψη
Η αποκλίνουσα σκέψη είναι η διαδικασία για την παραγωγή ιδεών με στόχο την εξεύρεση λύσεων σε προβλήματα που δεν έχουν μία και μοναδική απάντηση. Η διαδικασία σκέψης ξεκινά από ένα σημείο αναφοράς και κινείται προς αποκλίνουσες κατευθύνσεις αναζητώντας όλες τις πιθανές εναλλακτικές.
Όλοι οι τρόποι σκέψης είναι απαραίτητοι ανάλογα με την κατάσταση που αντιμετωπίζουμε και για να αποφευχθούν τα λάθη στη σκέψη είναι καλό να υπάρχει μία ισορροπία και γνωστική ευελιξία, ώστε ακόμα κι αν λειτουργούμε κυρίως βασισμένοι σ΄έναν τρόπο σκέψης να μπορούμε να ενεργοποιήσουμε τους υπόλοιπους, όταν χρειαστεί.