26 Ιούν Ψυχικές διαταραχές τρίτης ηλικίας
Η περίοδος του γήρατος δεν είναι ίδια για όλους, αλλά αποτελεί μία διαφορετική διαδικασία για κάθε άτομο, με τα δικά της ξεχωριστά χαρακτηριστικά που σχετίζονται με τη μοναδικότητα του κάθε ατόμου.
Θα μπορούσαμε να διακρίνουμε αρκετά κοινά στοιχεία των διαταραχών των ατόμων τρίτης ηλικίας με αυτές των ψυχικών διαταραχών των ενηλίκων, αλλά είναι γεγονός ότι παρατηρούνται κάποιες ιδιομορφίες που σχετίζονται με την πάροδο του χρόνου των ασθενών, όπως είναι για παράδειγμα η αυξημένη συχνότητα εμφάνισής τους, οι δυσκολίες στην αξιολόγησή τους και η συννοσηρότητα με άλλες παθολογικές ασθένειες. Οι διαφοροποιήσεις αυτές μπορεί να μην είναι μεγάλες, αλλά καθιστούν απαραίτητο το να προσαρμόσουμε τα διαγνωστικά κριτήρια, ώστε να γίνουν πιο συγκεκριμένα αλλά και το να εφαρμόσουμε κατάλληλες θεραπευτικές προσεγγίσεις. Για να επιτευχθεί η σωστή αντιμετώπιση των ψυχικών διαταραχών της τρίτης ηλικίας πρέπει να λαμβάνονται υπόψη όλες οι πλευρές ενός ηλικιωμένου ασθενούς, δηλαδή οι σωματικές, οι ψυχολογικές και οι κοινωνικές. Ενώ, πέρα από την εξατομίκευση μιας παρέμβασης θα πρέπει να υπάρχει συνεχής διεπιστημονική συνεργασία.
Όσον αφορά τη συχνότητα και τη μορφή των ψυχικών δυσλειτουργιών είναι σημαντικό να αναφέρουμε ότι σε αυτή την ηλικιακή φάση οι αγχώδεις διαταραχές εμφανίζονται σε μικρότερα επίπεδα σε σχέση με τις νεαρότερες ηλικίες, ενώ συνήθως προέρχονται από την ανησυχία ενός ηλικιωμένου σχετικά με τη σωματική του υγεία ή για διάφορα πιθανά κοινωνικοοικονομικά προβλήματα. Τα ερευνητικά δεδομένα αναδεικνύουν συχνά τη συνύπαρξη άγχους με καταθλιπτικές διαταραχές σε αυτή την ηλικία, ενώ η μοναξιά συνδέεται με μεγαλύτερα ποσοστά άγχους, συγκρινόμενα με αυτά που παρουσιάζουν άτομα τρίτης ηλικίας που ζουν με την οικογένειά τους, σε ένα ζεστό κλίμα.
Η κατάθλιψη αποτελεί την πιο συχνή διαταραχή διάθεσης στα άτομα της τρίτης ηλικίας. Ερευνητικά δεδομένα δείχνουν ότι τα άτομα άνω των 65 ετών αντί για καταθλιπτικό συναίσθημα εμφανίζουν διαταραχές της συμπεριφοράς και πιθανόν υπερκινητικότητα ή απάθεια, ένταση, άγχος, σωματικά ενοχλήματα, αϋπνία, διαταραχές μνήμης και άλλα συμπτώματα. Φαίνεται ότι η πορεία της καταθλιπτικής διαταραχής στην τρίτη ηλικία είναι χρόνια, ενώ κάποιες φορές παρουσιάζεται άρρηκτη σύνδεση με διάφορες παθολογικές παθήσεις που βιώνει το άτομο. Ανάμεσα στη φαρμακευτική αντιμετώπιση και την ψυχολογική στήριξη είναι απαραίτητη η εξομάλυνση των ψυχοπιεστικών καταστάσεων που πιθανόν να υπάρχουν, ώστε να έχουμε μία αποτελεσματική θεραπεία.
Ερευνητικά δεδομένα δείχνουν ότι η αυτοκτονικότητα είναι τουλάχιστον διπλάσια στους ηλικιωμένους από ότι στο γενικό πληθυσμού. Η παρουσία χρόνιου πόνου, το φύλο (περισσότερες πιθανότητες έχουν οι άντρες), η μειωμένη λειτουργικότητα, οι δύσκολες οικονομικές συνθήκες, η κοινωνική απομόνωση, η κατάθλιψη, η κατάχρηση αλκοόλ, η ύπαρξη ψυχιατρικών παθήσεων, αποτελούν σημαντικούς παράγοντες κινδύνου που χρειάζεται να λάβουμε υπόψη.
Τέλος, φαίνεται ότι άλλη μία κατηγορία ψυχικών διαταραχών της τρίτης ηλικίας είναι η άνοια με πιο συχνές από αυτές τη νόσο Alzheimer, την αγγειακή άνοια κ.α. Ουσιαστικά οι ασθένειες αυτές χαρακτηρίζονται από έκπτωση των γνωστικών λειτουργιών για παράδειγμα της μνήμης , του λόγου, της σκέψης, της οπτικοχωρικής αντίληψης, του συναισθήματος κ.α. Ο ασθενής δηλαδή μπορεί σταδιακά να αρχίσει να ξεχνάει που έχει βάλει τα πράγματά του ή τι έκανε τις προηγούμενες ώρες, να δυσκολεύεται να βρει τις κατάλληλες λέξεις για να εκφραστεί, να μειώνεται η ικανότητα χειρισμού αντικειμένων ή η εκτέλεση συνηθισμένων εργασιών (π.χ. μαγείρεμα, ψώνια), να είναι στεναχωρημένος ή απαθής. Βασική προϋπόθεση για τη διάγνωση είναι η σημαντική έκπτωση της λειτουργικότητας του ατόμου, ενώ βασικός στόχος της θεραπευτικής παρέμβασης είναι η διατήρηση μιας καλής ποιότητας στην καθημερινή του ζωή.