07 Φεβ Τα κροκοδείλια δάκρυα
Η γνώστη έκφραση «κροκοδείλια δάκρυα» έχει αρχαιοελληνική προέλευση και έγινε γνωστή από τα έργα του αρχαίου συγγραφέα Πλούταρχου. Πηγάζει από την πεποίθηση ότι οι κροκόδειλοι δακρύζουν την ώρα που προσελκύουν ή καταναλώνουν τα θύματά τους. Στην πραγματικότητα φυσικά οι κροκόδειλοι, όπως και όλοι οι υπόλοιποι έμβιοι οργανισμοί πλην του ανθρώπου, δεν παράγουν δάκρυα που συνδέονται με συναίσθημα.
Τα δάκρυα των κροκοδείλων κατά τη διάρκεια της κατανάλωσης τροφής πιθανότατα σχετίζονται με τον καθαρισμό και τη λίπανση των οφθαλμών τους, ιδίως όταν οι κροκόδειλοι βρίσκονται στην ξηρά όποτε και τα μάτια τους στεγνώνουν. Υπάρχουν ωστόσο και κάποιες ενδείξεις για ορισμένα είδη κροκοδείλων που συνδέουν τα δάκρυα με τη διαδικασία αποβολής του υπερβολικού αλατιού που προσλαμβάνουν μέσω της τροφής τους. Άλλοι πάλι θεωρούν ότι η φράση σχετίζεται κυρίως με τους ήχους που βγάζουν οι κροκόδειλοι, όταν κρύβονται για να παραπλανήσουν τα θύματά τους, καθώς οι ήχοι αυτοί θυμίζουν παιδικό κλάμα και συνοδεύονται από έντονη ύγρανση των οφθαλμών. Παρά την όποια ιστορία κρύβεται πίσω από τη συγκεκριμένη φράση, στην ουσία σαν έκφραση υποδηλώνει το ψεύτικο κλάμα μιας προσποιητής και όχι πραγματικής συγκίνησης.
Στην πράξη αντικατοπτρίζει ένα συχνό φαινόμενο και χρησιμοποιείται μεταφορικά για να περιγράψει κάποιον που επιστρατεύει το κλάμα για να προβάλλει συναισθήματα που δεν είναι γνήσια ή ειλικρινή, με στόχο να προκαλέσει τη συμπόνια ή ακόμη και την παραπλάνηση κάποιου άλλου. Κάποια χαρακτηριστικά προσωπικότητας, όπως τα ναρκισσιστικά χαρακτηριστικά, έχουν συσχετιστεί με τη χρήση δακρύων ως τρόπο χειραγώγησης των άλλων για την επίτευξη ενός στόχου.
Υπάρχουν δεδομένα που υποστηρίζουν ότι τα κροκοδείλια δάκρυα στον πυρήνα τους αντανακλούν ένα γνήσιο συναίσθημα. Αυτό συμβαίνει, γιατί εκείνος που τα επιστρατεύει βασίζεται σε μια προηγούμενη εμπειρία, για να μπορέσει να αισθανθεί το συναίσθημα που επιδεικνύει. Αυτό μπορεί να γίνει πιο εύκολα αντιληπτό, αν κάποιος σκεφτεί τους ηθοποιούς, οι οποίοι συνειδητά αποθηκεύουν στη μνήμη τους συναισθηματικές αντιδράσεις από την πραγματική ζωή, για να μπορούν να απεικονίσουν συγκεκριμένα συναισθήματα, όταν παίζουν έναν ρόλο.
Η ικανότητα διάκρισης μεταξύ γνήσιων και επίπλαστων συναισθηματικών εκδηλώσεων είναι ζωτικής σημασίας για τις κοινωνικές σχέσεις, αλλά δεν είναι πάντα εύκολο να επιτευχθεί. Οι άνθρωποι μπορούν αδρά να διακρίνουν τα γνήσια από τα κροκοδείλια δάκρυα, εάν εστιάσουν στη λεκτική επικοινωνία και στη γλώσσα του σώματος. Το πρόσωπο για παράδειγμα κάποιου ανθρώπου που νιώθει συναισθηματικό πόνο, είναι συνήθως πιο συνοφρυωμένο, παρατηρούνται δάκρυα, κοκκινίλες στα μάτια ή/και στη μύτη, πιθανόν συνάχι, η φωνή «σπάει» και αλλάζει η χροιά της και όταν το άτομο εισπνέει, το πραγματικό κλάμα κάνει την αναπνοή να «τρέμει».
Σημαντικότερο ρόλο, παρόλα αυτά, φαίνεται να έχει το υποκειμενικό κριτήριο. Στην πράξη, το αν θα νοηματοδοτήσουμε το κλάμα ως γνήσιο ή ψεύτικο, θα επηρεάσει άμεσα και τον τρόπο με το οποίο θα ανταποκριθούμε σε αυτό, ανεξάρτητα από το εάν υπάρχουν ενδείξεις για το αντίθετο.