02 Νοέ Το σύμπλεγμα του Άδωνη – Μεγαλορεξία
Η σύγχρονη κοινωνία προβάλλει συχνά μια πλασματική εικόνα για την ιδανική σωματική διάπλαση και προωθεί πρότυπα ομορφιάς που μακροπρόθεσμα βλάπτουν τη σωματική και ψυχική υγεία. Παρότι παλαιότερα ήταν πιο διαδεδομένη η άποψη ότι η δυσαρέσκεια για την εικόνα σώματος συνδέεται κυρίως με το γυναικείο φύλο, τα σύγχρονα ερευνητικά δεδομένα επιβεβαιώνουν ότι πολλοί άνθρωποι, ανεξαρτήτως φύλου, μπορεί να επηρεαστούν σημαντικά από ζητήματα που σχετίζονται με την εμφάνισή τους, σε τέτοιο βαθμό μάλιστα που να καθιστά την καθημερινότητά τους δυσλειτουργική.
Το 2003, οι Pope, Philips και Olivardia αναφέρθηκαν «στο σύμπλεγμα του Άδωνη» (The Adonis Complex) στο ομώνυμο βιβλίο τους (εμπνευσμένοι από το ημίθεο Άδωνη της αρχαίας ελληνικής μυθολογίας, του οποίου το σώμα αντιπροσώπευε ένα εξαιρετικό πρότυπο αρρενωπότητας και ομορφιάς), για να περιγράψουν τη δυσφορία και την ανασφάλεια που βιώνουν αγόρια και άνδρες με την εικόνα του σώματός τους και την υπερβολική προσπάθεια που καταβάλλουν για να αυξήσουν τη μυϊκή τους μάζα, ώστε να αποπνέουν δύναμη και αρρενωπότητα μέσω της φυσικής τους εμφάνισης.
Σαν σύνδρομο είναι ευρύτερα γνωστό ως «μεγαλορεξία ή Βιγορεξία» (Bigorexia ή Vigorexia) ή «αντίστροφη ανορεξία», αν και η καθιερωμένη επίσημη ορολογία είναι «μυϊκή δυσμορφία». Συγκαταλέγεται σαν προσδιοριστής στις σωματικές δυσμορφικές διαταραχές για να περιγράψει άτομα που έχουν υπερβολική ενασχόληση με την ιδέα ότι η διάπλαση του σώματος τους είναι μικρή ή το σώμα τους ανεπαρκώς μυώδες, παρόλο που έχουν φυσιολογικό όγκο μυών ή είναι υπερμυώδεις. Στα διαγνωστικά εγχειρίδια περιγράφεται γενικότερα σαν υπότυπος της ιδεοψυχαναγκαστικής διαταραχής, καθώς προσδιορίζεται από την εμμονή στη μυϊκότητα και την καταναγκαστική άσκηση. Οι συντηρητικές εκτιμήσεις αναφέρουν ότι επηρεάζει χιλιάδες άνδρες παγκοσμίως και παρουσιάζει αυξητική τάση τις τελευταίες δεκαετίες, χωρίς να αποκλείουν την εμφάνισή του συνδρόμου και στον γυναικείο πληθυσμό. Η μέση ηλικία έναρξης είναι τα 19 έτη, ωστόσο τείνει να εμφανίζεται πιο συχνά σε άνδρες ηλικίας 25 έως 30 ετών.
Συμπεριφορές υπερβολικής φροντίδας και αναζήτηση διαβεβαιώσεων συναντώνται συχνά, ενώ υπάρχει εμφανής εμμονή με την εμφάνιση (έλεγχος καθρέφτη) και παράλληλα μια αίσθηση δυσαρέσκειας για την εμφάνισή τους.
- Άτομα που εμφανίζουν το σύνδρομο προπονούνται για ώρες, παρόλο που δεν το απολαμβάνουν ή ακόμα και μετά από τραυματισμό, προκαλώντας υπερβολική καταπόνηση και επιβάρυνση στο σώμα τους.
- Οδηγούνται σε στερητικές δίαιτες ή υιοθετούν επιβλαβείς διατροφικές συνήθειες (υπολογίζεται ότι ένα ποσοστό 30% πάσχει και από κάποια διατροφική διαταραχή).
- Κάνουν κατάχρηση ουσιών, όπως τα αναβολικά στεροειδή, παρά τις όποιες παρενέργειες, οι οποίες μπορεί να είναι και δυνητικά θανατηφόρες (αυξημένη επιθετικότητα, ακμή, στυτική δυσλειτουργία, στειρότητα, συρρίκνωση των όρχεων, διεύρυνση του μαστού, αλωπεκία, αυξημένο κίνδυνο καρδιακών παθήσεων, εγκεφαλικού επεισοδίου, ηπατικής ή νεφρικής ανεπάρκειας κ.ά.).
- Συχνά προσπαθούν να καμουφλάρουν το σώμα, ώστε να φαίνεται πιο ογκώδες.
- Μπορεί να επιλέξουν ακόμα και παρεμβατικές μεθόδους (θωρακικά εμφυτεύματα, λιποαναρρόφηση, εμφυτεύματα γάμπας), ώστε να κάνουν το σώμα να φαίνεται πιο μυώδες, ωστόσο, ακόμα και μετά από κάποια χειρουργική επέμβαση οι ανησυχίες για τη σωματική διάπλαση σύντομα επανεμφανίζονται.
Το σύνδρομο συνδέεται με χαμηλή αυτοεκτίμηση και συχνά συνοδεύεται από αγχώδεις διαταραχές ή διαταραχές διάθεσης. Σταδιακά η επαγγελματική δραστηριότητα και η ακαδημαϊκή πορεία πλήττονται, ενώ σημαντική επιβάρυνση παρατηρείται και στην κοινωνική ζωή (παρέες, σχέσεις, κοινωνικές δραστηριότητες). Άτομα που ενδιαφέρονται για το bodybuilding και την άρση βαρών μπορεί να αναπτύξουν μερικά από αυτά τα συμπτώματα, αλλά η διαφορά με όσους πάσχουν από το σύνδρομο είναι ότι το επίπεδο προσοχής που δίνεται στην εμφάνιση είναι υπερβολικό.
Δυστυχώς, υπάρχει έλλειψη ευαισθητοποίησης και πολλοί άνθρωποι, ακόμα και έφηβοι, αδυνατούν να λάβουν τη φροντίδα που χρειάζονται.