Γενικές ερωτήσεις

Οι μανιερισμοί (μη στοχοκατευθυνόμενες και παράξενες/ιδιόμορφες κινήσεις) και οι στερεοτυπίες (μη στοχοκατευθυνόμενες και μονότονα επαναλαμβανόμενες κινήσεις) αποτελούν παρακινησίες, οι οποίες σύμφωνα με το DSM-5 αναγνωρίζονται ως κατατονικά συμπτώματα)

Στο σύνδρομο Fregoli, που καταχωρείται στα σύνδρομα παραγνωρίσεων, ο ασθενής πιστεύει ότι το ίδιο άτομο (συχνά ο διώκτης του) μεταμφιέζεται και κρύβεται πίσω από πολλά διαφορετικά πρόσωπα (το σύνδρομο πήρε την ονομασία του από τον ηθοποιό Fregoli).

Στο σύνδρομο Capgras ή αλλιώς σύνδρομο του σωσία, που καταχωρείται στα σύνδρομα παραγνωρίσεων, ο ασθενής δεν αναγνωρίζει τα οικεία του πρόσωπα και πιστεύει ότι έχουν αντικατασταθεί από σωσίες.

Όταν ο ψυχωτικός ασθενής εμφανίζει ανακοπή της σκέψης (δηλαδή μία ξαφνική και προσωρινή διακοπή της σκεπτικής διεργασίας για ελάχιστο χρονικό διάστημα και επανέναρξη της σκέψης με την ίδια ή άλλη οδηγό παράσταση), μπορεί να αναπτυχθούν δευτερογενώς παραληρητικές ιδέες αφαίρεσης ή υποκλοπής της σκέψης, δηλαδή ιδέες ότι εξωτερικοί παράγοντες (πρόσωπα, μηχανές, εξωγήινοι) «κλέβουν» τις σκέψεις και «αδειάζουν» το κεφάλι του ασθενούς.

Ο όρος «αρνητικά συμπτώματα» χρησιμοποιείται για την περιγραφή φαινομένων διαμετρικά αντίθετων από αυτά που θα έπρεπε να εμφανίζει ένας ασθενής με σχιζοφρένεια. Στα αρνητικά συμπτώματα συμπεριλαμβάνονται η επιβράδυνση του ρυθμού της σκέψης, η στερεότυπη σκέψη, η υποβολιμότητα, η αβουλησία, το αμβλύ/επίπεδο συναίσθημα κ.ά.

Στα κατατονικά συμπτώματα συμπεριλαμβάνονται τα φαινόμενα ηχούς, δηλαδή η ηχομιμία (ο ασθενής μιμείται την έκφραση αυτού που βρίσκεται απέναντί του), η ηχοπραξία (ο ασθενής μιμείται τις κινήσεις αυτού που βρίσκεται απέναντί του) και η ηχολαλία (ο ασθενής επαναλαμβάνει τα λεγόμενα του συνομιλητή του). Άλλα κατατονικά συμπτώματα είναι ο αυτοαρνητισμός (άρνηση στην ικανοποίηση βασικών βιολογικών αναγκών, π.χ. σίτιση, ούρηση, αφόδευση) και ο ετεροαρνητισμός (αναιτιολόγητη άρνηση συμμόρφωσης σε υποδείξεις τρίτων), η εναντίωση (προβολή αντίστασης στην παθητική μετακίνηση μελών του σώματος από τρίτους), η αυτόματη καταληψία (ο ασθενής λαμβάνει για μεγάλο διάστημα άβολες και κουραστικές στάσεις σώματος) και η προκλητή καταληψία (ο ασθενής διατηρεί για μεγάλο χρονικό διάστημα άβολες και κουραστικές στάσεις σώματος που προκλήθηκαν από τρίτο και «πλάθεται σαν το κερί», σημείο γνωστό ως «κηρώδης ευκαμψία»).

Ο όρος «θετικά συμπτώματα» χρησιμοποιείται για την περιγραφή φαινομένων που δεν πρέπει να εμφανίζει ο ασθενής. Στα θετικά συμπτώματα συμπεριλαμβάνονται η αποδιοργάνωση της σκέψης, ο εκτροχιασμός της σκέψης, η ανακοπή της σκέψης, οι παραληρητικές ιδέες, οι ψευδαισθήσεις, η ψυχοκινητική ανησυχία/διέγερση, η παραθυμία, η αμφιθυμία κ.ά.

Οι νεολογισμοί/νεολεξίες παράγονται από ψυχωτικούς ασθενείς και αποτελούν έννοιες/λέξεις που δεν υπάρχουν στο λεξιλόγιο και ως εκ τούτου είναι ακατανόητες σε τρίτους. Οι νεολογισμοί/νεολεξίες προκύπτουν λόγω σύμπτυξης των συνειρμών. Ιδεοφυγή μπορεί να εμφανιστεί στο πλαίσιο μανιακού επεισοδίου χωρίς ψυχωτικά συμπτώματα. Τα κατατονικά συμπτώματα μπορεί να εμφανιστούν και στο έδαφος οργανικών παθήσεων, π.χ. όγκο εγκεφάλου. Τέλος η σχοινιοτένεια εμφανίζεται και σε άτομα της τρίτης ηλικίας λόγω γήρανσης του εγκεφάλου, χωρίς άλλη ψυχιατρική σημειολογία.

Η αντίληψη ως ψυχική λειτουργία αποτελεί σύνθετη γνωστική λειτουργία που συμβάλλει στην κατάλληλη ενημέρωση του ατόμου αναφορικά με το περιβάλλον ανά πάσα στιγμή. Οι διαταραχές της αντίληψης συμπεριλαμβάνουν αισθητηριακές στρεβλώσεις (λανθασμένες αντιλήψεις της έντασης και ποιότητας ενός ερεθίσματος, π.χ. οπτική υπεραισθησία, υπερακουσία), ψευδείς αντιλήψεις (ψευδαισθήσεις, ψευδοψευδαισθήσεις και παραισθήσεις) και φαινόμενα αποπροσωποποίησης και αποπραγματοποίησης.

Η συναισθησία είναι φαινόμενο που εμφανίζεται στο πλαίσιο της «ψυχεδελικής» εμπειρίας μετά από λήψη ψευδαισθησιογόνων. Αποτελεί αντιληπτική διαταραχή, κατά την οποία το ερέθισμα δεν γίνεται αντιληπτό από το σύστοιχο αισθητήριο όργανο, π.χ. το άτομο βλέπει ήχους ή ακούει χρώματα.

Η αλλομνησία ή μνημονική παραίσθηση αποτελεί τροποποίηση μίας ανάμνησης με βάση την παρούσα συναισθηματική κατάσταση. Η ανάμνηση γεγονότος που δεν έχει συμβεί καλείται παραληρητική ανάμνηση. Όταν ο ασθενής καλύπτει πραγματικά μνημονικά κενά με αναληθή γεγονότα προβαίνει σε μυθοπλασίες.