Παραληρητική διαταραχή

Στην παραληρητική διαταραχή δεν υπάρχουν αρνητικά συμπτώματα ανάλογα με αυτά που εμφανίζουν ασθενείς με σχιζοφρένεια. Οι ψευδαισθήσεις είναι σπάνιες, μπορεί όμως να υπάρχουν και έχουν πάντα σχέση με το περιεχόμενο των παραληρητικών ιδεών. Καταθλιπτικά συμπτώματα μπορεί επίσης να υπάρχουν.

Συνήθως οι ασθενείς εμφανίζουν συμπτώματα της παραληρητικής διαταραχής για μεγάλο χρονικό διάστημα προτού έρθουν για πρώτη φορά σε επαφή με ειδικούς ψυχικής υγείας. Από το ιστορικό συχνότερα περιγράφεται μία προσωπικότητα που πληροί τα διαγνωστικά κριτήρια της παρανοειδούς διαταραχής προσωπικότητας.

Σε αντίθεση με τη σχιζοφρένεια και άλλες ψυχωτικές διαταραχές, το παραλήρημα στην παραληρητική διαταραχή είναι συστηματοποιημένο ή οργανωμένο, δηλαδή οι παραληρητικές ιδέες είναι με λογικό τρόπο συνδεδεμένες μεταξύ τους και σχηματίζουν ένα δομημένο, συγκεκριμένο και κατανοητό στο περιεχόμενό του παραλήρημα. Σύμφωνα με το DSM-5, το περιεχόμενο του παραληρήματος μπορεί να είναι και αλλόκοτο.

Με βάση το περιεχόμενο των παραληρητικών ιδεών που κυριαρχούν, στο DSM-5 ορίζονται οι εξής τύποι: (1) ερωτομανιακός, (2) μεγαλείου,(3) ζηλοτυπικός, (4) διωκτικός, (5) σωματικός. Τέλος υπάρχει και ο μεικτός τύπος (όταν δεν κυριαρχεί ένας τύπος παραληρήματος) και ο μη προσδιοριζόμενος τύπος (όταν η κυρίαρχη παραληρητική ιδέα δεν μπορεί να προσδιοριστεί με βάση τους πέντε προαναφερθέντες τύπους).

Η παραληρητική διαταραχή ζηλοτυπικού τύπου είναι συχνότερη στους άντρες, ενώ η παραληρητική διαταραχή ερωτομανιακού τύπου είναι συχνότερη στις γυναίκες.

Η παραληρητική διαταραχή προσβάλλει κυρίως τους τομείς της ζωής που άπτονται του παραληρήματος, π.χ. ένας ασθενής με παραληρητική διαταραχή ζηλοτυπικού τύπου μπορεί να εργάζεται κανονικά, χωρίς η διαταραχή του να γίνεται αντιληπτή από τρίτους. Καθώς οι ασθενείς με παραληρητική διαταραχή δεν εμφανίζουν αποδιοργάνωση της σκέψης ή της συμπεριφοράς, η διαταραχή τους δεν προκαλεί την προσοχή των άλλων όσο το περιεχόμενο του παραληρήματος δεν θίγεται τυχαία από τρίτους.

Στο σύνδρομο των δερματοζωυφίων, ο ασθενής πιστεύει ότι έχει κοριούς, ψύλλους ή ζωύφια άγνωστης φύσεως στο δέρμα του. Συχνά, οι παραληρητικές ιδέες συνοδεύεται από απτικές ψευδαισθήσεις, με αποτέλεσμα ο ασθενής λόγω του υποκειμενικού αισθήματος κνησμού να προκαλεί στο δέρμα του εκδορές, τις οποίες εν συνεχεία αντιλαμβάνεται παραισθητικά ως ζωύφια. Αυτού του τύπου οι ασθενείς προσφεύγουν συχνά σε δερματολόγους.

Αν και οι μελέτες των γνωστικών λειτουργιών σε ασθενείς με παραληρητική διαταραχή παρουσιάζουν αντιφατικά αποτελέσματα, κατά πλειοψηφία φαίνεται ότι οι ασθενείς με παραληρητική διαταραχή δεν εμφανίζουν γνωστικά ελλείμματα ανάλογα με αυτά των σχιζοφρενών.

Η παραληρητική διαταραχή εκδηλώνεται συχνότερα σε ηλικία 30-50 ετών.