Διαταραχή πανικού

Μία κρίση πανικού μπορεί να εμφανιστεί απουσία σαφούς εκλυτικού παράγοντα, «εν αιθρία», π.χ. κατά τη διάρκεια του βραδινού ύπνου ξυπνώντας τον ασθενή ή κατά τη διάρκεια τυχαίας δραστηριότητας. Σε άλλες περιπτώσεις, η κρίση πανικού μπορεί να συνδέεται με την παρουσία του ειδικού φοβικού αντικειμένου στην ειδική φοβία, με την έκθεση σε κατάσταση που εγείρει άγχος στον κοινωνιοφοβικό ή με την έκθεση σε κατάσταση που εγείρει άγχος στον αγοραφοβικό.

Στο DSM–IV, η διάγνωση της διαταραχής πανικού συνδεόταν απόλυτα με τη διάγνωση της αγοραφοβίας. Έτσι, οι πιθανές διαγνώσεις ήταν «διαταραχή πανικού χωρίς αγοραφοβία», «διαταραχή πανικού με αγοραφοβία», «αγοραφοβία χωρίς ιστορικό διαταραχής πανικού». Στο DSM-5, η «διαταραχή πανικού» και η «αγοραφοβία» δίνονται ως ξεχωριστές ψυχιατρικές διαγνώσεις, αλλά εξακολουθούν να εμφανίζουν σε πολύ υψηλά ποσοστά συννοσηρότητα μεταξύ τους.

Στο 10% των ασθενών, η διαταραχή πανικού επικάθεται στο έδαφος διαταραχής προσωπικότητας, συχνότερα αποφευκτικής, ψυχαναγκαστικής-καταναγκαστικής, εξαρτητικής και μεταιχμιακής.

Στα 2/3 των ασθενών, η μείζων καταθλιπτική διαταραχή εμφανίζεται σχεδόν ταυτόχρονα ή έπεται της διαταραχής πανικού, ενώ η κατάθλιψη προϋπάρχει μόνο στο 1/3 των ασθενών.

Στο πλαίσιο μίας κρίσης πανικού το άτομο μπορεί να έχει το δυσάρεστο βίωμα της απώλειας επαφής με τις σωματικές και ψυχικές του λειτουργίες (αποπροσωποποίηση) ή να βιώνει το περιβάλλον ως ξένο και να αισθάνεται αποκομμένο από αυτό (αποπραγματοποίηση).

Για τη διάγνωση της διαταραχής πανικού απαιτείται τουλάχιστον μία κρίση πανικού που ακολουθείται από διάστημα τουλάχιστον ενός μηνός, κατά το οποίο ο ασθενής ανησυχεί μήπως πάθει ξανά κρίση ή/και προσαρμόζει τη συμπεριφορά του προκειμένου να αποφύγει την κρίση.

Η διαταραχή πανικού εμφανίζει συννοσηρότητα με διαταραχή εξάρτησης από ουσίες, π.χ. αλκοόλ, βενζοδιαζεπίνες κ.ά., στο πλαίσιο αυτοθεραπείας των συμπτωμάτων. Αντιστρόφως, το κάπνισμα έχει αναγνωριστεί ως παράγοντας κινδύνου για την εμφάνιση διαταραχής πανικού.

Αν και τα παιδιά μπορεί να εκδηλώσουν κρίσεις πανικού, η διαταραχή πανικού είναι σπάνια σε ηλικίες μικρότερες των 14 ετών. Συχνότερα, η διαταραχή εμφανίζεται για πρώτη φορά σε νεαρούς ενήλικες ηλικίας μεταξύ 20 και 25 ετών.

Σύμφωνα με μελέτες, ο κίνδυνος αυτοκτονίας στη διαταραχή πανικού υπολογίζεται σε 7%. Όταν υπάρχει συννοσηρότητα με μείζονα καταθλιπτική διαταραχή, ο κίνδυνος αυξάνεται στο 24%.